Page 58 - Văn nghệ Tuyên Quang số 46

56 Soá 46 (thaùng 3 naêm 2025)

caùc nhaø lyù luaän, pheâ bình vaên hoïc phaûi bieát vöôït qua giôùi hoïc, ngheä thuaät daân toäc vaø nhaân loaïi, noùi ñeán caùc keát tinh
haïn cuûa caùi nhìn duy yù chí, loái nghó giaùo ñieàu ñeå thích öùng ngheä thuaät laø noùi ñeán caùc giaù trò chaân - thieän - myõ. Ñaây

vôùi söï naêng ñoäng cuûa thöïc tieãn vaên ngheä ñöông ñaïi. Nhaø cuõng chính laø ba phaïm truø giaù trò quan troïng ñeå caùc nhaø

lyù luaän, pheâ bình vaên hoïc khoâng saém vai chæ ñaïo hay aùp lyù luaän, pheâ bình coù caên cöù nhaän dieän, ñaùnh giaù, lyù giaûi
ñaët maø neân laø ngöôøi ñoàng haønh, ngöôøi coå vuõ ñoäi nguõ saùng thöïc tieãn phaùt trieån vaên hoïc trong nhöõng ñieàu kieän lòch

taùc, coù naêng löïc vaø baûn lónh ñeå phaùt hieän, khích leä, uûng söû, xaõ hoäi khaùc nhau.
hoä caùi môùi, khai môû yù thöùc myõ hoïc hieän ñaïi. Nhöõng trang Chính söï ñoåi môùi trong tö duy, nhaän thöùc maø lyù luaän,

vieát lyù luaän, pheâ bình vöøa phaûi giaøu tính khoa hoïc ñoàng pheâ bình vaên hoïc sau 1975 ñaõ môû roäng tieâu chí ñaùnh giaù

thôøi theá hieän ñöôïc tinh thaàn nhaân vaên, daân chuû, hieän ñaïi giaù trò vaên hoïc treân tinh thaàn nhaân vaên, hieän ñaïi, “gaïn ñuïc
vaø khaùt voïng cuûa daân toäc trong thôøi ñaïi môùi. Maët khaùc, khôi trong” ñeå laøm giaøu coù hôn cho neàn vaên hoùa, vaên

caùc caây buùt lyù luaän, pheâ bình vaên hoïc cuõng caàn neâu cao ngheä daân toäc. Trong 50 naêm qua, nhieàu hoäi thaûo khoa

traùch nhieäm, baûn lónh ñeå ñaáu tranh ñaåy luøi caùc bieåu hieän hoïc do Hoäi Nhaø vaên Vieät Nam, Hoäi ñoàng LLPB VHNT
tieâu cöïc, phaûn ñoäng, phaûn nhaân vaên trong vaên ngheä, pheâ TW, Vieän Vaên hoïc vaø nhieàu tröôøng ñaïi hoïc trong caû nöôùc

phaùn nhöõng thò hieáu thaáp keùm, taàm thöôøng, ñi ngöôïc laïi ñöôïc toå chöùc. Raát nhieàu vaán ñeà caên coát cuûa lyù luaän, pheâ

lôïi ích daân toäc vaø nhaân daân. Trong quaù trình phaùt trieån, bình vaên hoïc ñaõ ñöôïc baøn thaûo moät caùch daân chuû, thaúng
söï xung ñoät giöõa caùc phaïm truø myõ hoïc, giöõa yeâu caàu hieän thaén nhö moái quan heä giöõa vaên hoïc vaø hieän thöïc; vaên hoïc

ñaïi, ñoåi môùi vaø loái nghó cuõ moøn, baát chaáp tính ñaëc thuø vaø chính trò; vò trí, vai troø cuûa phöông phaùp saùng taùc hieän
trong saùng taïo ngheä thuaät, maùy moùc, giaùo ñieàu laø ñieàu thöïc xaõ hoäi chuû nghóa; truyeàn thoáng vaø hieän ñaïi; baûn saéc

khoâng theå traùnh khoûi. Vì theá, ñeå thuyeát phuïc ñöôïc coâng vaên hoaù daân toäc trong ñoåi môùi vaø hoäi nhaäp; vaên hoïc vaø

chuùng, ngöôøi vieát lyù luaän, pheâ bình phaûi khoâng ngöøng kinh teá thò tröôøng; vaên hoïc vaø phaùt trieån coâng nghieäp vaên
naâng cao trình ñoä vaø giöõ vöõng ñaïo ñöùc ngheà nghieäp, daùm hoùa; vaên hoïc vaø trí tueä nhaân taïo AI... Trong lónh vöïc pheâ

chaáp nhaän nhöõng thöû thaùch lôùn lao. Nghò quyeát Trung bình, vieäc môû roäng tieâu chí ñaùnh giaù vaên hoïc ñaõ giuùp caùc
öông 5 khoùa VIII cuûa Ñaûng veà vaên hoùa, vaên ngheä nhaán nhaø lyù luaän, pheâ bình ñaùnh giaù toaøn dieän, khoa hoïc, khaùch

maïnh: “Khuyeán khích moïi tìm toøi, theå nghieäm” vaø “toân quan hôn ñoái vôùi moät soá hieän töôïng töøng bò coi laø “phöùc

troïng töï do saùng taïo” cuûa vaên ngheä só vaø caùc nhaø pheâ taïp”, “nhaïy caûm” thaäm chí “ñoäc haïi” veà noäi dung tö töôûng
bình. Nhaän thöùc môùi cuûa Ñaûng veà lónh vöïc vaên hoïc, ngheä nhö Thô môùi, Töï löïc vaên ñoaøn, vaên hoïc vuøng taïm chieám

thuaät ñaõ môû ñöôøng cho tieán trình daân chuû, ñoåi môùi trong (1945 - 1954), vaên hoïc ñoâ thò mieàn Nam 1954 - 1975...

lónh vöïc ñöôïc coi laø “raát quan troïng vaø ñaëc bieät tinh teá cuûa Moät soá taùc giaû töøng bò cho laø “coù vaán ñeà” cuõng ñöôïc “chieâu
vaên hoaù”, khôi daäy caûm höùng saùng taïo, tìm toøi, khaùm phaù tuyeát” vaø ñaùnh giaù laïi moät caùch thoûa ñaùng hôn nhö Vuõ

caùc giaù trò ngheä thuaät baèng nhöõng coâng trình mang tính Troïng Phuïng, Höõu Loan, Vaên Cao, Quang Duõng, Leâ Ñaït,

hoïc thuaät cao, giaøu söùc thuyeát phuïc. Trong lòch söû vaên Hoaøng Caàm, Phuøng Quaùn... Moät soá hieän töôïng ngheä