Page 18 - Tạp chí Tân Trào số 20

M öøngxuaân
16 Quyù Maõo Soá 20+21 thaùng 1+2 naêm 2023

lyù giaûi veà nguoàn goác toå tieân maø na hang ñöôïc xem laø caùi noâi cuûa di chæ hang phia Vaøi. boïn mình ñaõ khoùc khi chaïm vaøo caùc di vaät

ngöôøi Vieät coå xöa. ôû ñaây, bôûi noù laø ñòa baøn cö truù lieân tuïc cuûa cö daân tieàn söû, vôùi di
Coâng vieäc khai quaät taïi hang phia Muoàn cuûa ñoaøn khaûo coå tích moä taùng baùn hoùa thaïch cuûa ngöôøi coå homo sapiens, coù nieân

vaãn ñang dieãn ra heát söùc khaån tröông. Coâng vieäc chæ döøng laïi ñaïi caùch nay möôøi hai nghìn naêm. Ñieàu maø boïn mình chuù yù laø di
khi ñaõ gaàn tröa, moïi ngöôøi ngöøng tay, chuaån bò duøng böõa ñeå naïp chæ moä taùng ôû phia Vaøi ñaõ ñem laïi nhaän thöùc môùi veà taùng thöùc
theâm naêng löôïng sau moät buoåi lao ñoäng vaát vaû. Caùnh caáp döôõng thoâ sô. Ñoù laø nghi thöùc khaâm lieäm baèng caùch ñaët voû oác vaøo hoác

cuõng kòp baøy thöùc aên ra maâm, muøi thôm toûa daâng ngaøo ngaït. maét ngöôøi cheát, vôùi muïc ñích laø laøm cho ngöôøi cheát ñeïp hôn,
Thôøi gian ôû ñaây raát khoù xaùc ñònh, bôûi nhöõng boùng caây coå thuï ñan soáng ñoäng hôn. baèng laäp luaän khoa hoïc, boïn mình ñaõ chöùng

vaøo nhau, toûa boùng xuoáng maët ñaát, khieán aùnh naéng khoâng theå minh ñöôïc ngöôøi tieàn söû taïi hang phia Vaøi mang chuûng toäc
naøo loït qua ñöôïc. Toâi laëng leõ theo ñoaøn ngöôøi böôùc vaøo caùi laùn Mongoloid ñaàu tieân ôû Vieät nam.
nhoû, ñöôïc döïng leân ngay caïnh cöûa hang. noù nhoû beù, tueành toaøng gioïng pgs. Ts Trình naêng Chung coù luùc nhö chuøng xuoáng,

ñeán taïm bôï. Chæ coù maáy caây goã taïp, to côõ coå chaân, ñöôïc caém luùc laïi trôû neân soâi noåi khi anh noùi veà caùc di tích khaûo coå. Döôøng
thaúng xuoáng ñaát. Treân löng khuùc goã aáy ñöôïc buoäc theâm nhöõng nhö caùi nghieäp noù theá. Coù laàn anh baûo, cöù chaïm vaøo nghieäp maø

khuùc goã khaùc, nuùt buoäc baèng laït tre, coù nhieäm vuï goàng gaùnh anh ñeo ñuoåi suoát maáy chuïc naêm qua thì noù laïi nhö thöôùc phim
toaøn boä caùi saøn nöùa maø ñoaøn khaûo coå duøng ñeå nghæ ngôi, aên trôû veà soáng laïi quaõng ñôøi ñi tìm daáu tích cuûa ngöôøi xöa treân suoát
uoáng trong quaõng thôøi gian thöïc hieän coâng vieäc khai quaät. böõa moät reûo nuùi non cuûa Toå quoác. Chuùng toâi vöøa noùi chuyeän, vöøa

côm cuõng taïm bôï, chæ coù rau röøng, keøm theo ñóa thòt lôïn maø ñaùm nhaám nhaùp cheùn röôïu ngoâ men laù. hôi röôïu cay noàng, khieán toâi
trai baûn Dao naø Laï môùi guøi vaøo saùng nay. Taát caû ñeàu ñoùi vaø meät, cheánh choaùng. beân tai toâi vaãn laø tieáng cuûa anh Chung, traàm ñuïc
neân böõa côm taïm bôï döôùi caùi thaúm xanh cuûa ñaïi ngaøn caøng trôû vaø soâi noåi.

neân ngon hôn. Moïi ngöôøi vöøa aên, vöøa noùi chuyeän ran leân, hoøa - höông bieát khoâng, tröôùc ñaây theo quan nieäm khaûo coå hoïc
laãn vaøo tieáng gioù huù vaø tieáng nöôùc suoái rì raøo chaûy döôùi chaân nuùi. cho raèng, nguoàn goác daân toäc Vieät laø nguoàn goác ngöõ heä aÁn - aâu

pgs. Ts Trình naêng Chung keùo toâi ngoài xuoáng beân caïnh. Trong di cö ñeán vaø tieán hoùa thaønh caùc chuûng toäc Vieät sô khai. Tuy
böõa côm, anh keå cho toâi veà cuoäc ñôøi anh vaø nhöõng kæ nieäm cuûa nhieân, qua vieäc phaùt hieän di coát baùn hoùa thaïch ôû hang phia Vaøi
anh suoát quaù nöûa ñôøi laøm khoa hoïc. Chính nhöõng caâu chuyeän ñaõ cung caáp baèng chöùng veà maët nhaân chuûng hoïc. raèng, caùc toäc

cuûa anh laïi nhö nhen leân trong loøng toâi ngoïn löûa cuûa thöû thaùch ngöôøi Vieät tröôùc ñaây ñöôïc hình thaønh vaø phaùt trieån taïi choã, sau
vaø caû yù trí vöôït qua muoân noãi nhoïc nhaèn cuûa cuoäc soáng. Chæ coù ñoù theo quaù trình maø hình thaønh neân nhaø nöôùc cuûa rieâng mình.
yù trí vaø khaùt voïng môùi giuùp con ngöôøi höôùng ñeán nhöõng ñieàu lôùn Ñaây laø hieän vaät thöïc söï tieâu bieåu khoâng chæ ñoái vôùi Vieät nam maø

lao, toát ñeïp ñang chôø ñôïi ôû phía tröôùc. coøn tieâu bieåu ñoái vôùi caû khu vöïc Ñoâng nam aÙ ñaáy.

- Mình giaø roài. Caû ñôøi mình luoân gaén boù vôùi röøng. Cöù ñi mieát Caâu chuyeän giöõa toâi vaø pgs. Ts Trình naêng Chung cöù soâi noåi
theá, thaønh ra quen. nhieàu khi sau chuyeán ñi daøi ngaøy töø röøng trôû dieãn ra beân maâm côm döôùi boùng röøng phia Muoàn. Thôøi gian gioáng
veà nhaø, laïi thaáy caùc ñoà vaät trong nhaø trôû neân laï laãm. Mình raát yeâu nhö muõi teân baät ra khoûi noû, cöù vuøn vuït lao ñi. Caâu chuyeän aáy ñaõ

coâng vieäc ñang laøm. noù gioáng nhö moät duyeân nôï aáy. Vôùi na trôû thaønh xa ngaùi, coù nhieàu luùc baüng ñi trong muoân neûo cuûa cuoäc
hang, mình ñeán ñaõ nhieàu laàn roài, laàn naøo cuõng ñaày aép bao nhieâu soáng. giôø thì anh ñaõ nghæ höu, nhöng naêm naøo anh cuõng coù töø
kæ nieäm. Chuyeán ñaàu tieân mình leân laø thôøi ñieåm soâng gaâm, soâng moät ñeán hai chuyeán leân xöù Tuyeân. Leân Tuyeân Quang laø anh laïi

naêng chöa ñöôïc chaën thuûy. Chuyeán aáy boïn mình leân khai quaät ñieän cho toâi, gioïng vaãn aám vaø ñaày chaát haøo saûng. Ñaàu naêm nay