Page 60 - Tạp chí Tân Trào số 19

58 TAÂN TRAØO (Soá 19 thaùng 12/2022)

Phe BìNh - giÔÙi ThieäU

vieát, veà vAø vì

Moät tHeá Giôùi ÑAnG tHAy Ñoåi

HoAøi nAM

rieát gia hy Laïp coå ñaïi heraclitus (535 - cuõng luoân luoân thay ñoåi, thay ñoåi lieân tuïc. Nhaø
475 TCN) töøng ñöa ra moät luaän ñieåm thô Xuaân Dieäu töøng vieát raát hay veà söï thay ñoåi
Tnoåi tieáng veà traïng thaùi toàn taïi cuûa theá naøy: “Thuyeàn qua, maø nöôùc cuõng troâi/Laïi theâm

giôùi, döôùi daïng moät hình aûnh soáng ñoäng: maây baïc treân trôøi cuõng bay/Toâi ñi treân chieác
“Khoâng ai coù theå taém hai laàn treân cuøng moät doøng thuyeàn naøy/Gioøng mô töôûng cuõng thay khaùc
soâng”. hai möôi laêm theá kyû sau heraclitus, ñeán roài/Caùi bay khoâng ñôïi caùi troâi/Töø toâi phuùt tröôùc,
löôït V.s.Naipaul, nhaø vaên ngöôøi Anh goác sang toâi phuùt naøy”. Nhöng maët khaùc, ôû nhieàu
Trinidad & Tobago, chuû nhaân cuûa Nobel Vaên xaõ hoäi, nhieàu neàn vaên minh, trong nhieàu
chöông naêm 2001 thoát leân, traàn truïi hôn nhieàu: khoaûng thôøi gian nhaát ñònh, ngöôøi ta laïi nhaän
“Theá giôùi thay ñoåi, thay ñoåi khuûng khieáp, luoân thaáy döôøng nhö caû theá giôùi vaø con ngöôøi ñeàu
luoân thay ñoåi”. ñoùng khung trong moät söï ngöng ñoïng, traàm treä

Thaät ra, nhaän thöùc veà söï thay ñoåi, thay ñoåi naøo ñoù. Maëc duø vaãn coù voâ vaøn thay ñoåi ñang
lieân tuïc, nhö laø caùch toàn taïi vaø vaän ñoäng, thaäm khoâng ngöøng dieãn ra vaø tích tuï ôû beà saâu, nhöng
chí nhö laø baûn chaát vaø muïc ñích cuûa theá giôùi ôû beà maët cuoäc soáng, coù veû nhö moïi thöù vaãn
naøy, laø moät nhaän thöùc mang tính phoå quaùt toaøn tröôùc sao sau vaäy, töø dieän maïo cuûa nuùi non
nhaân loaïi vaø xuyeân thôøi gian. hai möôi laêm theá soâng bieån, nhöõng khu röøng vaø nhöõng caùnh
kyû giöõa heraclitus vaø V.s.Naipaul, töø Ñoâng ñoàng, caùc loaøi ñieåu thuù vaø thaûo moäc, ñeán caùch
sang Taây, khoâng bieát bao nhieâu trieát gia, vaên con ngöôøi ta suy nghó, noùi naêng, caùch ngöôøi ta

nhaân, thi só ñaõ phaùt bieåu veà ñieàu aáy. Ngöôøi ta lao taùc vôùi thieân nhieân vaø toå chöùc ñôøi soáng coäng
bieát raèng moãi giaây phuùt troâi qua laø moät laàn theá ñoàng, caùch ngöôøi ta thöïc haønh caùc truyeàn
giôùi bò huûy dieät vaø ñöôïc taùi sinh: Moät theá giôùi thoáng vaên hoùa vaø caùc hoaït ñoäng tín ngöôõng,
môùi ra ñôøi. Vaø khoâng chæ theá giôùi (khaùch quan) taâm linh v.v... Caùc khaùi nieäm “ñeâm tröôøng trung
maø chính chuû theå nhaän thöùc, töùc con ngöôøi, coå chaâu AÂu”, “giaác nguû phöông Ñoâng”, hay